Nestled within a picturesque suburban neighborhood of Peja lies the serene home of Arlinda Kastrati. Surrounded by lush greenery and the tranquil hum of bees, there is her idyllic apiary which produces fresh, high-quality honey, and other byproducts. Arlinda says that the surrounding forests and meadows provide the perfect conditions for high quality, tasty honey.

And she, the lady of the bees, buzzes along with the rhythm of the swarm, tending to the bees as a mother tends to her children; saying how the bees keep life going and make the world a better place. She compares her love of bees to a mother’s love for her children. “Bees are my children; they fill my heart and life.” A love as pure as the honey of her bees flows from Arlinda’s eyes and graceful movements as she checks on the hives and pours honey into a jar.

Arlinda’s passion for bees transformed into a journey of beekeeping with ten beehives, a modest gift through a women’s empowerment program in 2019. Her dedication has since grown this number to 54. As a properly registered business, each hive is numbered, allowing Arlinda to bring high-quality products to the market and contribute to the country’s economy.

Her passion for beekeeping, coupled with a profound desire to empower other women, led Arlinda to establish “Bletaria Elisa” (“Elisa’s Apiary”), named after a young girl she and her spouse once helped through difficult times. “I would have called my daughter Elisa if I’d had one. Now, the bees are my babies,” Arlinda says. Through the association “Bletët e Pejës” (Peja’s Bees) that she founded, 50 women members, mostly from challenging life conditions, receive support towards empowerment.

Arlinda’s determination to grow and innovate was further fueled by her involvement in CARE International’s project Women’s Economic Empowerment in Rural Areas of Kosovo (WEERA). Encouraged by a friend, she attended all WEERA training programs, diligently researched, and crafted a project proposal to expand her beekeeping operations.

From love and passion to a life’s mission, Arlinda threw herself at making her vision a reality.

With new equipment funded by WEERA, her annual honey production is set to soar from 200 kg to 500 kg. She introduced more variety too, including acacia, chestnut, and wildflower honey. Additionally, she produces propolis drops, royal jelly, and beeswax candles, which she sells directly to an ever-growing clientele. The new equipment not only increased her product range but also ensures better quality.

Arlinda is proud of the gleaming new equipment she has purchased through WEERA support, which has transformed her shed into an efficient honey production facility. When she first started, the labor-intensive process of manually extracting honey required lifting heavy hives weighing up to 50 kilograms. The new equipment line, obtained in March 2024, made her work significantly easier and immediately boosted production capacity. With the new vaporizer and innovative treatment methods, she keeps her bees healthy and the honey pure, allowing her to focus on quality, efficiency, and new ideas.

Unpredictable climate remains her greatest challenge. To mitigate this, Arlinda plans to purchase two plots of land for cultivating chestnut and wildflower honey. She aims to increase her hives to 100, distributing them across three locations to minimize risk. During peak seasons, she has expanded her team from two to four women, training them to use the new equipment and sharing her knowledge.

Looking ahead, Arlinda plans to introduce a new line of products, including beeswax and olive oil-based wood polish. She also hopes to open a collection point for repurposing used beeswax from other beekeepers into candles and envisions creating an apitherapy space in collaboration with a physician, providing therapeutic services using bee products.

“Training programs advance women significantly,” Arlinda reflects. “The food safety, marketing, business planning, organic production, and finance training I received through WEERA have inspired me to innovate continually. I’ve transformed the information from these trainings into digital materials for easy learning and share them via TikTok.”

Arlinda’s mission is clear: “My mission is to teach other women beekeepers how to advance. It is my soul’s mission.” Through her steadfast dedication and innovative spirit, Arlinda not only cultivates honey but also empowers women to rise, much like the bees she so lovingly cherishes.

Arlinda Kastrati is one of the 50 women beneficiaries of the project Women’s Economic Empowerment in Rural Areas of Kosovo (WEERA), which aims to increase socio-economic inclusion of women in rural areas in Kosovo by enhancing the competitiveness of their businesses and increasing their civic participation capacities. WEERA is implemented by CARE International in the Balkans in collaboration with CARE Austria.

ALBANIAN:

_______________________________________________________________________________________

MISIONI I ARLINDES: GRAT MË TË FORTA PËRMES BLETARISË

Në një lagje piktoreske periferike të Pejës ndodhet shtëpia e qetë e Arlinda Kastrati. E rrethuar nga gjelbërimi i bukur dhe kumbimi i qetë i bletëve, është kopshti i saj i bletëve që prodhon mjaltë të freskët dhe cilësor, si dhe produkte të tjera. Arlinda thotë se pyjet dhe livadhet përreth ofrojnë kushte të përshtatshme për mjaltë të cilësisë së lartë dhe me shije të shkëlqyer.

Vet ajo, zonja e bletëve, ndjek ritmin e grumbullit, duke u kujdesur për bletët si një nënë që kujdeset për fëmijët e saj; duke thënë se bletët mbajnë jetën në lëvizje dhe bëjnë botën një vend më të mirë. Ajo e krahason dashurinë për bletët të njejtë si dashurinë e një nëne për fëmijët e saj. “Bletët janë fëmijët e mi; ato mbushin zemrën dhe jetën time.” Një dashuri e pastër si mjalti i bletëve të saj rrjedh nga sytë e Arlindës derisa lëviz bukur ndërsa kontrollon kosheret dhe mbush kavanozët me mjaltë.

Pasioni i Arlindës për bletët u transformua në një udhëtim të bletarisë me dhjetë koshere bletësh, një dhuratë modeste përmes një programi për fuqizimin e grave në vitin 2019. Përkushtimi i saj e ka rritur këtë numër në 54 koshere. Si një biznes i regjistruar, secila koshere është e numëruar, duke i mundësuar Arlindës të sjellë produkte të cilësisë së lartë në treg dhe të kontribuojë në ekonominë e vendit.

Pasioni i saj për bletarinë, së bashku me dëshirën e thellë për të fuqizuar gratë e tjera, e çoi Arlindën të krijojë “Bletaria Elisa”, emëruar sipas një vajze të re që ajo dhe bashkëshorti i saj ndihmuan në kohë të vështira. “Do ta quaja vajzën time Elisa nëse do të kisha një. Tani, bletët janë fëmijët e mi,” thotë Arlinda. Përmes shoqatës “Bletët e Pejës” që ajo ka themeluar, 50 anëtare gra, kryesisht nga kushte të vështira të jetesës, marrin mbështetje për fuqizim.

Vendosmëria e Arlindës për të rritur dhe inovuar u përforcua më tej nga angazhimi i saj në projektin e CARE International për Fuqizimin Ekonomik të Grave në Zonat Rurale të Kosovës (WEERA). E inkurajuar nga një mik, ajo mori pjesë në të gjitha programet e trajnimit WEERA, kërkoi me përpikmëri dhe përgatiti një propozim projekti për të zgjeruar operacionet e saj të bletarisë.

Nga dashuria dhe pasioni si mision i jetës, Arlinda e hodhi veten në realizimin e vizionit të saj.

Me pajisjet e reja të financuara nga WEERA, prodhimi i saj vjetor i mjaltit pritet të rritet nga 200 kg në 500 kg. Ajo gjithashtu ka prezantuar më shumë larmi, duke përfshirë mjaltë akacie, gështenje dhe livadhi. Përveç kësaj, ajo prodhon pika propolisi, xhel mbretëror dhe qirinj bletësh, të cilat i shet drejtpërdrejt një klientele në rritje të vazhdueshme. Pajisjet e reja jo vetëm që rritën gamën e produkteve të saj, por gjithashtu sigurojnë cilësi më të mirë.

Arlinda është e kënaqur me pajisjet e reja të fuqishme që ka blerë përmes mbështetjes nga WEERA, të cilat e kanë transformuar magazinën e saj në një facilitet efikas për prodhimin e mjaltit. Kur ajo filloi, procesi i punës intensive për nxjerrjen e mjaltit manualisht kërkonte ngritjen e koshereve të rënda deri në 50 kilogramë. Linja e pajisjeve të reja, e fituar në mars 2024, e bëri punën e saj ndjeshëm më të lehtë dhe menjëherë rriti kapacitetin e prodhimit. Me avulluesin e ri dhe metodat e trajtimit inovative, ajo mban bletët e saj të shëndetshme dhe mjaltin të pastër, duke i mundësuar të përqendrohet në cilësi, efikasitet dhe ide të reja.

Klima e paparashikueshme mbetet sfida më e madhe për të. Për ta zvogëluar këtë sfidë, Arlinda planifikon të blejë dy parcela toke për kultivimin e mjaltit të gështenjës dhe livadhit. Ajo synon të rrisë kosheret e saj në 100, duke i shpërndarë ato në tre lokacione për të minimizuar rrezikun. Gjatë sezonëve të prodhimit, ajo ka zgjeruar ekipin e saj nga dy në katër gra, duke i trajnuar ato për të përdorur pajisjet e reja dhe duke ndarë njohuritë e saj.

Duke parë përpara, Arlinda planifikon të prezantojë një linjë të re produktesh, duke përfshirë polish druri me bazë vaj ulliri dhe dyll blete. Ajo gjithashtu shpreson të hapë një pikë mbledhjeje për ripërdorimin e dyllit të bletës së përdorur nga bletarët e tjerë në qirinj dhe e sheh veten në krijimin e një hapësire apiterapie në bashkëpunim me një mjek, duke ofruar shërbime terapeutike duke përdorur produktet e bletëve.

“Programet e trajnimit avancojnë ndjeshëm gratë,” reflekton Arlinda. “Trajnimet për sigurinë ushqimore, marketingun, planifikimin e biznesit, prodhimin organik dhe financat që kam marrë përmes WEERA më kanë frymëzuar të kem inovacione të vazhdueshme. Kam transformuar informacionet nga këto trajnime në materiale digjitale për mësim të lehtë dhe i ndaj përmes TikTok-ut.”

Misioni i Arlindës është i qartë: “Misioni im është të mësoj gratë e tjera bletarë se si të përparojnë. Është misioni i shpirtit tim.” Përmes përkushtimit të saj të palëkundur dhe shpirtit inovativ, Arlinda jo vetëm që kultivon mjaltë, por gjithashtu fuqizon gratë për të u ngritur, ashtu siç bletët që ajo i do aq shumë.

Arlinda Kastrati është një nga 19 gratë përfituese të projektit Fuqizimi Ekonomik i Grave në Zonat Rurale të Kosovës (WEERA), i cili synon të rrisë përfshirjen socio-ekonomike të grave në zonat rurale në Kosovë duke rritur kapacitetet e tyre për përfshirje qytetare. WEERA zbatohet nga CARE International në Ballkan në bashkëpunim me CARE Austria.