The Kosovo war at the end of ‘90s brought tragedy to Hatixhe Binaku’s family, claiming her husband’s life, leaving her a widow with three young children – a daughter and two sons – to care for. “Our family home was burnt to the ground. My life turned upside down,” recalls Hatixhe, who had to summon every ounce of strength and she embarked into the journey of rebuilding her family’s livelihood.

Hatixhe took on multiple jobs, working tirelessly in tailoring and beekeeping to make ends meet. It was not enough, though. “I had no idea what I was going to do. But I had to keep going.” She knew she had to find a more sustainable way to support her family and build the house.

A turning point came when she engaged in milk production, a field she had little experience in but saw great potential. Hatixhe, along with 15 other women from her community, were given one cow each through an aid organization. All of these women, who had suffered loss and were raising children on their own, formed a group with Hatixhe as their leader.

Hatixhe eventually acquired a second cow and started to produce cheese and yoghurt. Meanwhile, she recognized another need in her community. “Farmers were producing milk but had no idea what to do with it further.” They lacked the means or knowledge to process and sell milk effectively.

To bridge this gap, she visited a nearby milk collection centre to learn about its operations and milk analysis. Then, in 2006, she began collecting milk from other farmers, selling it to large milk processing companies, slowly expanding her operation, helping other families earn a stable income.

Her initial efforts were met with scepticism. “Men from the village laughed at the idea of a woman running a milk collection business,” she recalls. But Hatixhe was undeterred, despite challenges growing as her business grew. She soon realized she needed proper equipment to maintain the quality of the milk she was collecting. Without a way to cool the milk, she would spend countless sleepless nights worrying that the temperature would rise, spoiling her hard-earned product.

Her dedication caught the attention of Women’s Economic Empowerment in Rural Areas (WEERA). Recognizing her potential, WEERA provided Hatixhe with a modern lactofreeze, a vital piece of equipment with a 1,500-liter capacity. With the new technology added, Hatixhe could safely store larger quantities of milk, filling the lactofreeze within a day. Her network of farmers expanded from 22 to 33, as she now had the capacity to collect up to 4,000 liters of milk daily.

WEERA’s support did not stop there. They also provided Hatixhe with a lactoscan, allowing her to assess the quality of the milk, ensuring it met the highest standards before reaching the market. This newfound ability to guarantee quality opened doors to contracts with major milk processing companies that began collecting milk from her several times a week. “One company collects the milk six time a week, the other three times a week. They are willing to collect every day if I can provide them with that quantity,” says Hatixhe.

“Receiving the equipment saved my business,” continues Hatixhe. “This year brought such a hot summer. I don’t know what I would have done with the milk in this heat if I had not received the new lactofreeze from WEERA.”

Through WEERA, Hatixhe became part of a larger network of other women from rural areas engaged in various businesses. They attended training programs, exchanged stories, and forged new friendships. “At the training, I met a woman farmer from another area. We have become friends. Everyday, we talk on the phone, about the farms, our businesses, and our lives.”

Hatixhe’s farm is thriving. She now owns 12 cows and continues to collect milk from 33 other farmers. The modern equipment has not only improved her business operations but also transformed her life. No longer does she stay up all night worrying about spoiled milk; instead, she confidently manages her farm, secure in the knowledge that her product is well-protected and of high quality.

“Being responsible for the community is a key motive for me to keep on working. I want to make sure that farmers receive right away the money for the milk they bring to the collection centre,” she says, continuing to say that support should be given to people who are hardworking. “Especially the women. In the village, women do the real work. Men help also, mostly with transporting the produce,” she adds, with a twinkle of a laughter in her eyes.

Hatixhe’s story is one of triumph over adversity. It highlights the critical role that organizations like WEERA play in empowering women, helping them turn challenging life circumstances into opportunity. For Hatixhe, the support she received was more than just material, as it allowed her to rebuild her life, provide for her family, and become a pillar of strength in her community.

Hatixhe Binaku is one of the 50 women beneficiaries of the project Women’s Economic Empowerment in Rural Areas of Kosovo (WEERA), which aims to increase socio-economic inclusion of women in rural areas in Kosovo by enhancing the competitiveness of their businesses and increasing their civic participation capacities. WEERA is implemented by CARE International in the Balkans in collaboration with CARE Austria.

ALBANIAN:

Nga dëshprimi në lidere e komunitetit : Vendosmëria e Hatixhes për të pasur sukses

Lufta e Kosovës në fund të viteve ‘90 solli tragjedi në familjen e Hatixhe Binakut, duke i marrë jetën burrit të saj, duke e lënë atë të vetme me tre fëmijë të vegjël – një vajzë dhe dy djem – për t’u kujdesur. “Shtëpia jonë e familjes u dogj deri në themel. Jeta ime u përmbys”, kujton Hatixhja, së cilës iu desh të merrte çdo pikë force dhe ajo filloi rrugëtimin për të rindërtuar jetesën e familjes së saj.

Hatixhja mori punë të shumta, duke punuar pa u lodhur në rrobaqepësi dhe bletari për t’ia dalë mbanë. Megjithatë, nuk ishte e mjaftueshme. “Nuk e kisha idenë se çfarë do të bëja. Por më duhej të vazhdoja.” Ajo e dinte se duhej të gjente një mënyrë më të qëndrueshme për të mbështetur familjen e saj dhe për të ndërtuar shtëpinë.

Një pikë kthese erdhi kur ajo u angazhua në prodhimin e qumështit, një fushë në të cilën kishte pak përvojë, por pa një potencial të madh. Hatixhes, së bashku me 15 gra të tjera nga komuna e saj, iu dha nga një lopë përmes një organizate ndihmëse. Të gjitha këto gra, që kishin pësuar humbje dhe po rrisnin vetë fëmijët, formuan një grup me Hatixhen si udhëheqëse.

Hatixhja fitoi edhe një lopë të dytë dhe filloi të prodhonte djathë dhe kos. Ndërkohë, ajo njohu një nevojë tjetër në komunitetin e saj. “Fermerët po prodhonin qumësht, por nuk e kishin idenë se çfarë të bënin me të më tej.” Atyre u mungonin mjetet apo njohuritë për të përpunuar dhe shitur qumështin në mënyrë efektive.

Për të kapërcyer këtë problem, ajo vizitoi një qendër grumbullimi të qumështit aty pranë për të mësuar rreth operacioneve dhe analizave të qumështit. Më pas, në vitin 2006, ajo filloi të grumbullonte qumësht nga fermerët e tjerë, duke ua shitur atë kompanive të mëdha të përpunimit të qumështit, duke zgjeruar ngadalë veprimtarinë e saj, duke ndihmuar familjet e tjera të fitonin të ardhura të qëndrueshme.

Përpjekjet e saj fillestare u pritën me skepticizëm. “Burrat nga fshati qeshën me idenë e një gruaje që drejtonte një biznes grumbullimi qumështi,” kujton ajo. Por Hatixhja ishte e pandalur, pavarësisht sfidave që rriteshin ndërsa biznesi i saj rritej. Ajo shpejt e kuptoi se kishte nevojë për pajisjet e duhura për të ruajtur cilësinë e qumështit që po mblidhte. Pa një mënyrë për të ftohur qumështin, ajo do të kalonte netë të panumërta pa gjumë duke u shqetësuar se temperatura do të rritej, duke prishur produktin e saj të fituar me vështirësi.

Përkushtimi i saj tërhoqi vëmendjen e Fuqizimit Ekonomik të Grave në Zonat Rurale (WEERA). Duke njohur potencialin e saj, projekti WEERA i dha Hatixhes një laktofriz modern, një pajisje jetike me një kapacitet 1500 litra. Me teknologjinë e re të shtuar, Hatixhe mund të ruante në mënyrë të sigurt sasi më të madhe qumështi, duke mbushur laktofrizin brenda një dite. Rrjeti i saj i fermerëve u zgjerua nga 22 në 33, pasi ajo tani kishte kapacitetin për të mbledhur deri në 4000 litra qumësht në ditë.

Mbështetja e WEERA nuk u ndal me kaq. Ata gjithashtu i dhanë Hatixhes një laktoskan, duke e lejuar atë të vlerësonte cilësinë e qumështit, duke u siguruar që ai të përmbushte standardet më të larta përpara se të dilte në treg. Kjo aftësi e sapogjetur për të garantuar cilësi hapi dyert për kontrata me kompanitë kryesore të përpunimit të qumështit që filluan të mbledhin qumësht prej saj disa herë në javë. “Një kompani mbledh qumështin gjashtë herë në javë, tjetra tri herë në javë. Ata janë të gatshëm të mbledhin çdo ditë nëse mund t’ua siguroj atë sasi”, thotë Hatixhe.

“Marrja e pajisjeve e shpëtoi biznesin tim,” thot Hatixhja. “Ky vit solli një verë kaq të nxehtë. Nuk e di se çfarë do të kisha bërë me qumështin në këtë vapë nëse nuk do të kisha marrë laktofrizin e ri nga WEERA.”

Nëpërmjet projektit WEERA, Hatixhja u bë pjesë e një rrjeti më të madh të grave të tjera nga zonat rurale të angazhuara në biznese të ndryshme. Ato morën pjesë në programe trajnimi, shkëmbyen histori dhe krijuan miqësi të reja. “Në trajnim takova një fermere nga një zonë tjetër. Jemi bërë shoqe . Çdo ditë, ne flasim në telefon, për fermat, bizneset tona dhe jetën tonë.”

Ferma e Hatixhes po lulëzon. Ajo tani ka 12 lopë dhe vazhdon të mbledhë qumësht nga 33 fermerë të tjerë. Pajisjet moderne jo vetëm që kanë përmirësuar operacionet e saj të biznesit, por edhe kanë transformuar jetën e saj. Ajo nuk qëndron më zgjuar gjithë natën duke u shqetësuar për qumështin e prishur; në vend të kësaj, ajo menaxhon me besim fermën e saj, e sigurt në dijeninë se produkti i saj është i mbrojtur mirë dhe me cilësi të lartë.

“Të jesh përgjegjës për komunitetin është një motiv kyç për mua që të vazhdoj të punoj. Dua të sigurohem që fermerët të marrin menjëherë paratë për qumështin që sjellin në qendrën e grumbullimit,” thotë ajo, duke vazhduar të tregoj se duhet t’u jepet mbështetje njerëzve që janë punëtorë. “Sidomos femrat. Në fshat, gratë bëjnë punën e vërtetë. Burrat ndihmojnë gjithashtu, kryesisht në transportin e prodhimeve,” shton ajo, me një vezullim të qeshur në sytë e saj.

Hatixhe Binaku është një nga 19 gratë përfituese të projektit Fuqizimi Ekonomik i Grave në Zonat Rurale të Kosovës (WEERA), i cili synon të rrisë përfshirjen socio-ekonomike të grave në zonat rurale në Kosovë duke rritur kapacitetet e tyre për përfshirje qytetare. WEERA zbatohet nga CARE International në Ballkan në bashkëpunim me CARE Austria.